นิทานสอนใจ : ช่างไม่เมตตาเอาเสียเลย

นิทานสอนใจ : ช่างไม่เมตตาเอาเสียเลย

ท่านพุทธทาสภิกขุแห่งสวนโมกขพลารามบอกว่า "ช่างไม่เมตตาเสียเลย" อาตมาแปลออกมาตามตัว เขาเล่าว่าในประเทศจีน ในสมัยที่นิกายเซ็น กำลังรุ่งเรืองมาก ใครๆ ก็นิยมนับถือภิกษุในนิกายนี้

มียายแก่คนหนึ่งเป็นอุปัฏฐากของภิกษุรูปหนึ่ง ซึ่งปฏิบัติเซ็นด้วยความศรัทธาอย่างยิ่งเป็นเวลาถึงยี่สิบปี นางได้สร้างกุฏิเล็กๆ หลังหนึ่งที่เหมาะสมอย่างยิ่งให้อยู่ พร้อมกับส่งอาหารให้ทุกวัน นับว่าพระภิกษุรูปนี้ไม่ลำบากในการที่จะปฏิบัติสมาธิภาวนาอะไรเลย แต่ในที่สุดเวลาก็ล่วงมาถึง 20 ปี ยายแก่จึงเกิดเความสงสัยขึ้นมาว่า พระรูปนี้จะได้อะไรเป็นผลสำร็จจากการปฏิบัติบ้างไหม ที่มันจะคุ้มกับข้าวปลาอาหารที่นางส่งเสียให้ตลอด 20 ปี

ดังนั้น เพื่อให้รู้ความจริงในข้อนี้ ยายแก่ก็คิดหาหนทาง ซึ่งในที่สุดก็พบ โดยนางไปขอร้องให้หญิงสาวคนหนึ่งที่มีรูปร่างหน้าตาท่าทางยั่วยวน เพื่อให้ไปหาพระรูปนั้น โดยบอกว่า "ให้ไปที่นั่นแล้วกอดพระองค์นั้น แล้วถามว่าเดี๋ยวนี้เป็นอย่างไรบ้าง" ผู้หญิงคนนั้นก็ทำตามคำพูดอย่างที่หญิงแก่บอก แต่พระรูปดังกล่าวก็ตอบกลับด้วยถ้อยคำที่เป็นกาพย์กลอน ตามธรรมดาของบุคคลที่มีนิสัยชื่นชอบทางคำประพันธ์ว่า

"ต้นไม้แก่ ใบโกร๋นบนยอดผา ฤดูหนาวทั้งคราวลมระดมมา อย่ามัวหาไออุ่นแม่คุณเอย"

ภิกษุรูปนั้นกล่าวเพียงแค่นี้ แล้วไม่ได้พูดอะไรอีก หญิงสาวคนนั้นก็กลับมาบอกยายแก่ เหมือนที่ได้ฟังมา ยายแก่ก็ขึ้นเสียงตะบึงขึ้มาว่า

"คิดดูซิ ฉันเลี้ยงไอ้หมอนั่นมาตั้ง 20 ปีเต็ม มันไม่มีอะไรเลย แม้แต่เพียงการแสดงความเมตตาออกมาสักนิดนึงก็ไม่มี ถึงแม้จะไม่สนองความต้องการกิเลส ก็ควรจะเอ่ยปากเป็นการแสดงความเมตตากรุณา หรือขอบคุณบ้าง นี่แสดงว่าเขาไม่มีคุณธรรมอะไรเลย"

เมื่อเป็นเช่นนี้ยายแก่ ก็ไปที่กุฏิที่ภิกษุรูปนั้นพักอยู่ จากนั้นได้จุดไฟเผากุฏินั้นเสีย และไม่ส่งอาหารให้พระภิกษุรูปนั้นอีกต่อไป

นิทานเรื่องนี้สอนให้รู้ว่า คนบางคนย่อมต้องการอะไรที่ตรงกันข้ามกับที่ตัวเราเองนึกฝันก็เป็นได้ ดูอย่างสติปัญญาของคนแก่สิ แกมีแบบแห่งความยึดมั่น ที่แกยึดถืออย่างเคร่งครัด ยิ่งแก่ยิ่งหนังเหนียว ยิ่งหมายความว่า ยิ่งยึดถือมาก ฉะนั้นถ้าจะไปโกรธคนที่มีความคิดอย่างนั้น มีหลักเกณฑ์อย่างนั้น หรือมีความเคยชินอย่างนั้นก็ไม่ได้

ดังนั้นต้องให้อภัย ต้องไม่โกรธเร็วเกินไป หรือว่าเราจะไม่โกรธใครเลยก็จะเป็นเรื่องที่ดี และจะเป็นครูบาอาจารย์ที่มีความสุขที่สุด แล้วจะเป็นครูบาอาจารย์ที่ทำหน้าที่ได้สนุก และดีที่สุดเช่นกัน ฉะนั้นขอให้จำไว้ว่า "คนเรานั้นมีอะไรที่ไม่เหมือนกัน มีอะไรที่ไม่นึกไม่ฝันกันมากมายบนโลกใบนี้"